عنوان : تبدیل تعهد
نویسنده : محسن نجف‌پور
كلمات كليدي : متعهد، متعهدله، تعهد سابق، تعهد لاحق، تعهد اصلي
تبديل تعهد
عبارت است از جايگزين ساختن تعهدي بجاي تعهد ديگر، به اين ترتيب كه تعهد سابق از بين رفته و تعهد جديد بجاي آن به وجود مي‌آيد. تبديل تعهد يكي از طرق سقوط تعهدات مي‌باشد.
ماهيت تبديل تعهد:
چون كه تبديل تعهد متضمن پيدايش تعهد جديد است، لذا با ارادۀ يك طرف محقق نمي‌شود، بلكه نيازمند اراده دو طرف است. پس در بين اعمال حقوقي از ماهيت قراردادي برخوردار است و از طرف ديگر چون تعهد جديد بجاي تعهد سابق قرار مي‌گيرد، بايد پذيرفت كه نوعي قرارداد معوّض است كه دو مورد آن تعهد سابق و لاحق است و بين آن دو ملازمه است لذا اگر پس از تشكيل تعهد جديد، روشن شود كه تعهد قبلي باطل بوده و تعهد جديد هم بر اساس تعهد سابق واقع شده كه باطل بوده تعهد جديد هم باطل خواهد بود.
موارد تبديل تعهد:
بر اساس ماده 292 قانون مدني تبديل تعهد به صور ذيل محقق مي‌شود:
صورت اول: تبديل تعهد به اعتبار تبديل دين: كه خود اين به دو نحو حاصل مي‌شود:
1- بوسيله تبديل موضوع و مورد تعهد: مثلاً بجاي صد كيلو برنج، تعهد بر صد كيلو جو مي‌كند.
2- بوسيله تبديل سبب تعهد: مثلاً تعهد به دادن صد ميليون تومان بابت ثمن معامله تبدیل به تعهد به دادن صد ميليون تومان بابت عقد قرض بشود.
صورت دوم: تبديل تعهد به اعتبار تبديل مديون: در اينصورت تعهد متعهد اصلي از بين رفته و ذمه او در برابر متعهد له آزاد مي‌شود و بجاي آن تعهد مشابه ديگري بر عهده متعهد جديد استقرار پيدا مي‌كند در اين نوع تبديل تعهد، علاوه بر رضايت متعهد جديد، رضايت متعهدله هم ضروري و لازم است لذا در بند ماده 292 به اين مورد اشاره شده است. تبديل تعهد مديون به دو نحو قابل تصور است:
1- اين كار با موافقت مديون انجام گيرد در اينصورت تعهد جديد جايگزين تعهد سابق مي‌شود مثلاً خريدار مالي به جاي اين كه ثمن معامله را به فروشنده بپردازد با درخواست فروشنده، در برابر طلبكارش نسبت به پرداخت دينش تعهد نمايد.
2- اين كار بدون رضايت مديون و بدون اذن او انجام گيرد باز ذمه مديون اصلي بري و ذمه مديون فرعي مشغول مي‌شود پس مي‌شود نتيجه گرفت كه در تبديل تعهد مديون؛ رضايت مديون نقشي ندارد زيرا تصرفي در اموال او نمي‌شود تا نياز به رضايت او باشد البته اگر متعهد جديد قصد رجوع به مديون اصلي را در آينده دارد بايد از او اجازه بگيرد والّا حق مراجعه نخواهد داشت و عمل او تبرعي مي‌باشد.
صورت سوم: تبديل تعهد به اعتبار تبديل داين و متعهدله مي‌باشد: به اين صورت كه داين و مديون توافق مي كنند كه تعهد مديون در مقابل داين تبديل به تعهد مديون در برابر شخص ثالث باشد در اين صورت هم رضايت مديون شرط است.
آثار تبديل تعهد:
از انجايي كه در تبديل تعهد، تعهد اول كلاً از بين مي‌رود و تعهد جديد جانشين تعهد سابق مي‌شود و هر تعهدي هم براي خود داراي آثار و احكام مخصوص به خود دارد قهراً اين تبديل، به آثار تعهد سابق هم سرايت خواهد كرد و براي خود آثاري به همراه خواهد داشت از جمله:
1- سقوط تعهد اول: كه تعهد اولي با تمام آثار و احكام خاص خود ساقط و ذمه متعهد نسبت به آن بري خواهد شد
2- زوال تضمينات تعهد سابق: با سقوط تعهد اول تضمينات آن نيز ساقط مي‌شود زيرا اين تضمينات وجود مستقل حقوقي ندارند.
3- پيدايش تعهد جديد: همزمان با سقوط تعهد قبلي، تعهد جديد به وجود مي‌آيد كه داراي شرايط و احكام خاص خود مي‌باشد از آنجايي كه تبديل تعهد ماهيت قرار دادي دارد و خود تعهد جديد و مستقلي است قهراً طرفين تعهد بايد شرايط اساسي صحت معاملات و تعهدات را داشته باشند مثل: اهليت، قصدانشاء، رضايت، مشروعيت جهت تبديل، شرا دارا باشند والّا تبديل تعهدي صورت نخواهد گرفت.
منابع:
1- امامي، سيد حسن؛ حقوق مدني، تهران، انتشارات اسلامية، 1379، چاپ بيست و يكم، ج اول، ص 212.
2- طاهری ،حبيب الله؛ حقوق مدنى، قم، دفتر انتشارات اسلامى، 1375، ج 1، ص 40 / ص 42.
3 - شهیدی، مهدی؛ سقوط تعهدات، تهران، مجمتع علمی فرهنگی مجد، 1381، چاپ پنجم، ص 80
نظرات شما عزیزان:
ارسال توسط عباس کیانی اکردی
آخرین مطالب
آمار
وب سایت:
